مفهوم «نفس» و «روح» در قرآن و نسبت آن با دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبایی

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسنده

دکترای فلسفه اسلامی از دانشگاه باقرالعلوم و پژوهشگر مرکز پژوهش‏های اسلامی مؤسسه آموزش عالی معصومیه

چکیده

چکیده
«نفس» و «روح» ازجمله واژگان کلیدی در مباحث علم‏النفس است. این واژگان تعاریف مشخص و معیّن خود را از منظر فلسفی دارند. نفس در قرآن به معنای انسان مرکب از روح و بدن و نیز در معنای حقیقت انسان به کار رفته است؛ درحالی‏که روح در قرآن در موارد و معانی متعددی استعمال شده است. نتایج این مقاله که به روش توصیفی ـ تحلیلی و مبتنی بر داده­های کتابخانه ای و با درنظر داشتن دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبایی نگاشته شده، نشان می­دهد که دو واژة نفس و روح در قرآن، لزوماً به یک معنا نیستند، بلکه اشتراک مصادیق، نشان می‏دهد این دو لفظ برای دو جنبه یا دو مرتبه از یک حقیقت واحدند و با واژگان و اصطلاحات معادل فلسفی آن، هم‏پوشانی و انطباق ندارند. با وجود این اختلافات، برخی حکمای مسلمان به‏ویژه در فضای حکمت متعالیه، تعریف فلسفی این واژگان را وارد حوزة تفسیر قرآنی کرده یا از آیات به‏عنوان مؤید و شاهدی بر نظریات فلسفی خود بهره گرفته‏اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Concept of "Soul" and "Ego" in the Qur'an and its Relationship with the Views of Mulla Sadra and Allameh Tabatabai

نویسنده [English]

  • Masoomehsadat Salek
Ph.D in Islamic Philosophy, Researcher at Islamic Research Center of of Masoumiyah Higher Education Institute
چکیده [English]

Abstract
“Soul" and "Ego" are among the key words in the discussion of psychology. These words have their own specific definitions from a philosophical point of view. The Ego is used in the Qur'an to mean a human being composed of soul and body, as well as in the sense of human truth; while the soul has been used in the Qur'an in many cases and meanings. In the Quran these two words (soul and ego) necessarily do not follow the same meaning, but the sharing of instances shows that they are the same truth for two aspects of a truth and do not overlap to their philosophical equivalents and expressions. Despite these differences, some Muslim scholars, especially in the realm of transcendent wisdom, have introduced the philosophical definition of these words into the field of Qur'anic interpretation or have used the verses as confirmation and proof of their philosophical theories.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Soul
  • Ego
  • Mollasadra
  • Allama Tabatabai