مؤلفه‌های «توحید اجتماعی» در قرآن با تأکید بر اندیشه‌های آیت‌الله خامنه‌ای (دامت برکاته)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه منطق فهم دین پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

2 مدیر گروه قرآن و حدیث پژوهشگاه مطالعات اسلامی جامعه الزهرا (س)

چکیده

چکیده
«توحید اجتماعی» از مجموعه موضوعات کلام اجتماعی و ثمره نواندیشی متفکران مسلمان معاصر در باورها و عقاید است که در راستای نفی سلطه استکباری غرب (شرک اجتماعی) و اصلاح وضعیت کشورهای مسلمان، فهمی اجتماعی از توحید را پیشنهاد می‌دهدکه البته معنا و مؤلفه‌های آن چندان روشن نشده است. آیت‌الله خامنه‌ای از جمله اندیشمندانی است که در امتداد اندیشه امام خمینی(ره) در کلام اجتماعی ورود داشته و بر اساس قرآن، دراین‌زمینه طرح بحث کرده‌اند. ازاین-رو در مقاله حاضر تلاش شده است با تأکید بر اندیشه ایشان، مؤلفه‌های توحید اجتماعی از قرآن استخراج شود. نتایج این مطالعه که به روش توصیفی- تحلیلی و متکی بر اطلاعات کتابخانه‌ای انجام شده، نشان می‌دهد ایمان به وحدانیت خداوند، اعتقاد ذهنی و فردی صرف نیست، بلکه صبغه اجتماعی می‌یابد. بر این اساس، پذیرش ربوبیت الهی (توحید ربوبی) و نفی هرگونه حاکمیت غیر الله، دو مؤلفه‌ اصلی توحید اجتماعی هستند که طبق آیات قرآن، سایر مؤلفه‌ها همچون پذیرش هدف‌داری خلقت و مسئولیت‌زایی نسبت به جامعه و عالم هستی، پذیرش حاکمیت مطلق الله در همه ابعاد زندگی اجتماعی و فردی، جهت‌گیری اعمال و عواطف به‌سوی الله، قوام‌یابی و جهت-گیری اجتماعی سایر عناصر دین، زیرمجموعه مؤلفه توحید ربوبی‌اند و نفی حکومت طاغوت‌ها و لزوم تشکیل نظام الهی، نفی هرگونه انحصارطلبی و امتیازخواهی و نفی تئوری‌های غیرالهی، زیرمجموعه مؤلفه توحید عبودی به‌شمار می‌روند که در یک نگاه کلی، حقیقت توحید اجتماعی را آشکار می‌سازند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The components of "social monotheism" in the Qur'an with an emphasis on the thoughts of Ayatollah Khamenei (Damat Barakate)

نویسندگان [English]

  • mohammad arab salehi 1
  • the manager Publication 2
1 Associate Professor of the Logic of Understanding Religion Department of Islamic Culture and Thought Research Institute
2 Director of Quran and Hadith Institute of Islamic Studies Alzahra
چکیده [English]

Abstract
"Social monotheism" is a collection of topics of social discourse and the fruit of modern thinking of contemporary Muslim thinkers in beliefs and opinions, which proposes a social understanding of monotheism in order to negate the arrogant dominance of the West (social polytheism) and to improve the situation of Muslim countries, which of course means and components. Its details are not clear.
Ayatollah Khamenei is one of the thinkers who entered the social discourse along the lines of Imam Khomeini's thought and discussed in this field based on the Qur'an. Therefore, in the present article, an attempt has been made to extract the components of social monotheism from the Qur'an by emphasizing his thought. The results of this study, which was carried out using a descriptive-analytical method and based on library information, show that faith in the oneness of God is not a mere mental and individual belief, but it has a social aspect.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ayatollah Khamenei
  • Social monotheism
  • Qur'an
  • Moallefah