ارزیابی نظریه ونزبرو درباره درون‌مایه‌های اصلی قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران

2 استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه فرهنگیان، ارومیه ، ایران

3 دانشجوی دکتری دانشکده علوم قرآن و حدیث دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران

چکیده

چکیده
ونزبرو چهار درون‌مایه‌ «کیفر»، «نشانه»، «هجرت» و «پیمان» را درون‌مایه‌های اصلی و پرکاربرد قرآن می‌داند که کلیدواژگان‌ آنها غالباً از عهدین برگرفته شده است. به باور وی «امه، اولون، قرن، قریة و یوم» و سنت‌های دال بر کیفر الهی، درون‌مایه «کیفر» را نشان می‌دهند؛ «آیه، علامة، عبرة، اسوة، حدیث، مثل، تذکرة، ذکر، ذکری، بینة، برهان، سلطان، نباء، شعائر، اشراط و آثار» و اوصاف «خلقت الهی، هدایت، کتاب مقدس و معجزه»، درون‌مایه‌ «نشانه» را بیان می‌کنند؛ «جلاء، خروج، هجر، فر، نفر و اسراء» بر درون‌مایه «هجرت» دلالت دارند و «عهد، میثاق، ذمة، حبل‌الله، امانة، بیعة و اَیمان» از درون‌مایه‌ «پیمان» حکایت می‌کنند. ازآنجاکه وی در انتخاب درون‌مایه‌های اصلی قرآن، از مبانی اومانیستی و روش‌های آن مانند نقد ادبی بهره گرفته است، این مقاله به ارزیابی دیدگاه‌های وی دراین‌زمینه می‌پردازد. طبق ارزیابی انجام‌شده، گرچه تتبع ونزبرو در آیات برای تبیین درون‌مایه‌های قرآنی ستودنی است، اما چهار درون‌مایه‌ «کیفر»، «نشانه»، «هجرت» و «پیمان» که وی آنها را به‌عنوان درون‌مایه‌های اصلی و پرکاربرد قرآن برمی‌شمرد، با نگاه مجموعی به آیات، تناسب ندارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Evaluation of Wansbrough's Theory About the Major Themes of the Qur'an

نویسندگان [English]

  • hasan rezaee haftador 1
  • safar nasiriyan 2
  • fateme najjarzadehgan 3
1 Associate Professor of the Department of Quranic and Hadith Sciences, Farabi School of Theology, University of Tehran
2 Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Farhangian University, Urmia, Iran
3 Doctoral student of Faculty of Qur'anic and Hadith Sciences, Farabi School, University of Tehran
چکیده [English]

Abstract
Wansbrough considers the four themes of "punishment", "sign", "emigration" and "covenant" to be the major and widely used themes of the Qur'an, whose keywords are mainly taken from the Testaments. According to him, "ummah, avvalūn, qarn, qariyah, yawm" and the traditions indicating Divine Punishment show the theme of "punishment"; "āyah, ‘alāmah, ‘ibrah, uswah, hadith, mithl, tadhkirah, dhikr, dhikrā, bayyinah, burhān, sulṭān, naba’, sha’ā’ir, ashrāṭ, āthār" and the attributes of "Divine Creation, Guidance, Holy Book, Miracle", express the theme of "sign", "Jalā’, khurūj, hijr, farr, nafar, usarā’" denote the theme of "emigration", and "’ahd, mithāq, dhimmah, ḥablullah, amānah, bay’ah, aymān" indicate the theme of "covenant". Since he has utilized humanistic fundamentals and methods such as literary criticism in choosing the major themes of the Qur’an, this article examines his views in this regard. Based on the evaluation carried out, although Wansbrough's exploration in the verses to explicate the Qur’anic themes is laudable, the four themes of "punishment", "sign", "emigration", and "covenant" which he lists as the major and widely used themes of the Qur’an, are not relevant with an overall view of the verses.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: covenant
  • John Wansbrough
  • themes of the Qur’an
  • punishment
  • sign
  • emigration