مولفه های توحید اجتماعی در قرآن با تاکید بر اندیشه های آیت الله خامنه ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه منطق فهم دین پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

2 سطح ۴ تفسیر تطبیقی موسسه آموزش عالی حوزوی معصومیه

چکیده

«توحید اجتماعی» از مجموعه موضوعات کلام اجتماعی و مورد توجه متفکران معاصر است که در گرایشی نوین، فهمی اجتماعی از توحید را پیشنهاد می­دهد که معنا و مؤلفه­های آن چندان روشن نیست. آیت الله خامنه­ای ازجمله اندیشمندانی است که در کلام اجتماعی ورود داشته و بر اساس قرآن، در این زمینه طرح بحث کرده­اند؛ ازاین­رو در مقاله حاضر تلاش شده با تأکید بر اندیشه ایشان، معنای توحید اجتماعی از رهگذر بیان مؤلفه­های آن در قرآن استخراج شود؛ زیرا توحید اجتماعی مقوله­ای غیربسیط و ذوابعاد است. نتایج این مطالعه که به روش توصیفی- تحلیلی و متکی بر اطلاعات کتابخانه­ای انجام شده است، نشان می­دهد در دیدگاه آیت الله خامنه­ای، ایمان به وحدانیت خداوند اعتقاد ذهنی و فردی صرف نیست، بلکه صبغه اجتماعی می­یابد. بر این اساس پذیرش ربوبیت الهی(توحید ربوبی) و نفی هرگونه حاکمیت غیر الله(توحید عبودی) دو مؤلفه­ اصلی توحید اجتماعی می­باشند که مطابق آیات قرآن، سایر مؤلفه­ها همچون هدف­داری خلقت و مسئولیت­زایی نسبت به جامعه و عالم هستی، پذیرش حاکمیت مطلق الله در همه ابعاد زندگی اجتماعی و فردی، جهت­گیری اعمال و عواطف به سوی الله، قوام­یابی و جهت­گیری اجتماعی سایر عناصر دین، زیرمجموعه مؤلفه توحید ربوبی­اند و نفی حکومت طاغوت­ها و لزوم تشکیل نظام الهی، نفی هرگونه انحصارطلبی و امتیازخواهی و نفی تئوری­های غیر الهی، زیرمجموعه مؤلفه توحید عبودی به­شمار می­روند که در یک نگاه کلی، معنا و ماهیت توحید اجتماعی را آشکار می­سازند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Components of "social monotheism" in the Qur'an

نویسندگان [English]

  • Arabsalehi mohammad 1
  • Faride Pishvaee 2
1 Associate Professor, Department of Logic, Understanding Religion, Institute of Islamic Culture and Thought
2 Level 4 comparative interpretation of the Masoomiya Seminary Institute of Higher Education
چکیده [English]

"Social monotheism" is one of the topics of social discourse and is of interest to contemporary thinkers, which, in a new trend, proposes a social understanding of monotheism, whose meaning and components are not very lucid. Ayatollah Khamenei is among the intellectuals who have entered the field of social discourse and have opened up discussions in this regard based on the Qur'an. Therefore, the present article, by emphasizing his thought, seeks to extract the meaning of social monotheism through the expression of the components of social monotheism in the Qur'an, since social monotheism is a non-simple and multidimensional issue. The results of this study which has been carried out using a descriptive-analytical method and based on library information, reveal that in Ayatollah Khamenei's view, faith in the Oneness of God is not a mere mental and individual belief, but takes on a social aspect. Consequently, the acceptance of Divine Lordship (Lordly monotheism) and the negation of any sovereignty other than God’s (devotional monotheism) are the two principal components of social monotheism. According to the verses of the Qur'an, other components such as the purposefulness of Creation and causing of responsibility towards society and the World of Existence, the acceptance of the absolute sovereignty of Allah in all aspects of social and individual life, the orientation of actions and emotions towards Allah, and the consolidation and social orientation of other elements of religion are considered to fall under the category of Lordly monotheism, while the negation of the rule of tyrants and the necessity of forming a divine system, the negation of any kind of demand for exclusivity and privilege, and the negation of non-divine theories are deemed to fall under the component of devotional monotheism, which in a general view reveal the meaning and quiddity of social monotheism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social monotheism
  • Quran
  • Ayatollah Khamenei
  • components
  • monotheistic society